Attracties - Gondoletta - Een Feest van Kleuren
 
 
Pagina 1 Pagina 2 Pagina 3 Pagina 4
     
 
Allegro Brillante
De Gondoletta stamt nog uit een tijd vóór het park het belang inzag van unieke, speciaal gecomponeerde muziek bij haar attracties. Deze traditie begon eerst in 1984, bij het binnenhalen van het duo Toon Hermans en Ruud Bos voor de muziek van het Carnaval Festival. Dit wil echter geenszins zeggen dat tot die tijd niet zorgvuldig gezocht werd naar dé perfecte melodie voor een attractie; de Dance Macabre in het Spookslot, de Afrikaan Beat bij de Indische Waterlelies, of de klompendans bij de Rode Schoentjes: allemaal zijn het immers prima passende composities, die tot het ijzeren repertoire van het park zijn gaan behoren.

Francois-Adrien BoieldieuEen minder bekend exemplaar van deze “reeds bestaande” Efteling-muziek, is te horen bij de Gondoletta. Waar menigeen bij het horen van de melodie van het Spookslot, de Muzikale Paddenstoelen of de Waterlelies direct aan het park in Kaatsheuvel zal denken, is dat bij het harpconcert van de rustige vaartocht veel minder het geval. Muziek speelt in de Gondoletta dan ook slechts een beperkte rol. Haast onbewust hoort de bezoeker tijdens de tweede helft van de tocht de rustieke klanken vanaf het eilandje in de Siervijver. Samen met het geruis van de waterval, het piepen van de Kinderspoor-treintjes en het kwaken van eenden vormen de klanken van harp, strijkers en fluit een aangenaam “muzikaal decor” voor de attractie.

Het “Concerto pour Harpe et Orchestre en ut majeur” – opus 82 werd gecomponeerd in 1801, door de toen vijfentwintigjarige Franse componist François-Adrien Boïeldieu (1775-1834). In de Efteling horen we van het driedelige concerto alleen het “Allegro Brillante”, het eerste en tevens langste ― het duurt ongeveer elf minuten ― onderdeel van het complete werk. In de concertzaal zouden hierop nog het Andante – Lento – Attaca en het Rondeau: Allegro agitato volgen. Het is één van de beroemdste harpconcerten uit de muziekgeschiedenis.

Boïeldieu is als componist vooral bekend om zijn veertig komische opera’s, waaronder werken die ook nu in zijn vaderland nog wel eens worden uitgevoerd, zoals “Jean de Paris” of het megasucces “La Dame Blanche”. Sprookjes waren Boïeldieu ook niet vreemd, zoals blijkt uit zijn opera “Le petit chaperon rouge” uit 1818. De componist begon zijn carrière als telg van een gegoede familie in zijn geboorteplaats Rouen, en trok in de periode net na de Franse Revolutie naar Parijs. Hier nam hij als artiest deel aan het leven van de elitaire toplaag van de bevolking, en was een gevierd concertpianist. Zijn grootste succes in die periode was de opera “Le Calife de Bagdad” uit 1800. In 1804 vertrok Boïeldieu naar Sint-Petersburg in Rusland, waar hij in dienst trad als componist aan het hof van Tsaar Alexander I. Hier was hij niet alleen ver weg van zijn Franse geboortegrond, maar ook van zijn behoorlijk mislukte huwelijk met een balletdanseres in Parijs.

Volop zomer bij de Gondoletta  -|- Foto: Friso Geerlings © het WWCW 2006

In 1811 keerde hij, ongeveer tegelijk met de verslagen Napoleon, terug uit Rusland naar Parijs, waar hij professor aan het conservatorium werd en in 1820 werd onderscheiden met een lidmaatschap van het door Napoleon ingestelde “Légion d'honneur”. Zijn in 1829 voor het eerst uitgevoerde opera “Les Deux Nuits” werd door Richard Wagner bewonderd om de perfecte weergave van “... de levendigheid en natuurlijke gratie van de Franse geest”. Boïeldieu overleed op 8 oktober 1834 in Varennes-Jarcy.

Overigens is de Gondoletta niet de enige plek in de Efteling waar het harpconcert van François-Adrien te horen is. De zelfde elegante klanken van “de koningin der instrumenten” zijn te horen bij het sprookje van De Kleine Zeemeermin in het hart van het Sprookjesbos. De bevallige en zwierige melodie geeft dit sprookje een vergelijkbare sfeer van klassieke sierlijkheid en luchtigheid als de Gondoletta. Of bij de Zeemeermin vóór 1981 ook al deze muziek speelde is helaas onbekend. Wel is duidelijk dat met de komst van de muziek van Droomvlucht in 1993 en de parkmuziek van Maarten Hartveldt in 2005 de harp één van de centrale Efteling-instrumenten is geworden.

Het complete Allegro Billante uit het harpconcert is te vinden op de cd “De Mooiste Efteling-Melodieën” (EFT 2081) die nog altijd in het park te koop is. Wie het complete concert graag eens hoort kan bijvoorbeeld terecht bij de Deutsche-Grammophonuitgave “Great Works for Harp”, gedirigeerd door Nicanor Zabeleta, uit 1993.

 
Wensbron
Aan het pad tussen de Brink en het Ruigrijk, op het eiland ontsloten door de twee houten boogbruggen, is sinds 1985 de Wensbron te vinden. De fraaie bron is met z’n ligging binnen de lus van het Gondoletta-traject een soort attractie-binnen-een-attractie.

Midden in de ronde, gemetselde bron is op een sokkel een bronskleurig beeld geplaatst van een vreemdsoortige kabouter op een grote vis. Eromheen zwemt, constant een schaaltje voortduwend, een kleinere gouden vis aan de oppervlakte van het water. Wie een muntje in het schaaltje weet te werpen vanaf de rand van de bron, mag een wens doen. Althans, zo gaat het verhaal, en dat lijkt ook logisch gezien het feit dat we hier met een “wensbron” van doen hebben.

De Wensbron op z'n mooist, tijdens een mistige winteravond  -|- Foto: Friso Geerlings © het WWCW 2006

Het werpen van muntjes in fonteinen is niet iets dat alleen in de Efteling gebeurt. Elk jaar werpen miljoenen toeristen immers even zoveel muntjes, over hun schouder, in het water van de Trevifontein in Rome. Wel bijzonder is dat van de Wensbron bekend is waar al dat geld nu eigenlijk heen gaat. De bron functioneert namelijk als een soort bovenmaatse collectebus voor de stichting “Save the Children”. Een sierlijke stèle met een inscriptie in brons, vlak naast de bron, legt het bij monde van Kabouter Efteling uit:


Werpt hierin een enkel muntje
voor een kind in een ver land
Het is waarlijk een leuk stuntje
doe het maar met gulle hand

Kabouter Efteling

De opbrengst uit deze wensbron
komt ten goede aan
Stichting Redt de Kinderen
(Nederland)


Het eerste muntje ontving de Wensbron uit een koninklijke beurs, namelijk die van Hare Majesteit Koningin Juliana (in die tijd prinses, doordat ze een aantal jaren eerder had geabdiceerd). Op 21 mei 1985 wierp ze in aanwezigheid van Anton Pieck en de voltallige Efteling-directie, een gulden in het water. Vele zouden nog volgen.

Prinses Juliana opent de Wensbron in 1984. Screenshots door Nils Vissenberg
o Prinses Juliana, prinses der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau, prinses van Lippe-Biesterfeld, hertogin van Mecklenburg en dhr. Anton Pieck bij de opening van de Wensbron in 1985.

Het is maar de vraag of de prinses, die bij deze gelegenheid als erevoorzitter van “Save the Children” ook de begunstigde van de bron bekendmaakte, eigenlijk wel op de hoogte was van het feit dat het mooiste onderdeel van de Wensbron, het sierlijke beeld van de vis en de kabouter, eigenlijk een tweedehansje is. Vast niet, maar Juliana kennende zou ze het vast niet erg gevonden hebben. Het beeld deed voor de installatie op de sokkel in de Wensbron dienst als papiervreter bij de Kanovijver, onder de naam “Visje Gijs”. Wie de vissenbek wat beter bekijkt kan zich prima voorstellen dat hier vroeger het afval in gestopt moest worden, en dat de kabouter riep om papier. Met de komst van de Piraña werd de plek van Visje Gijs aan de Kanovijver ingenomen door Pre-Columbiaanse thematiek, en verdween de papiervreter tot 1985 in een magazijn. Visje Gijs maakte waarschijnlijk deel uit van een kleine serie bronskleurige, door Anton Pieck ontworpen “papier-hiers”. Een ander bekend ontwerp uit deze serie is dat van een in kleermakerszit gezeten kabouter, die vanaf een sokkel wijst naar een groepje hongerige vissen onder zich. Dit ontwerp is echter nooit tot uitvoering gebracht.

De Wensbron is dieper dan veel Efteling-bezoekers zullen vermoeden. Het geld dat door het stevige rooster dat de bodem van de bron lijkt te vormen valt, valt nog zeker een meter dieper voor het de bodem bereikt. Sinds 1985 is er in totaal ongeveer 130.000 euro opgehaald (stand van winter 2005). Elk jaar is de bron weer goed voor een met onderstaande tekst vergelijkbaar persbericht:

Wensbron levert 4.923,55 Euro op
In december 2005 heeft Pardoes de Tovernar de Wensbron van de Efteling geleegd. Pardoes werd bij het legen geholpen door leerlingen van basisschool Den Bussel uit Kaatsheuvel. De munten uit onze wensbron zijn verzameld en vervoerd door de firma Heijmans Wegenbouw, die de munten in samenwerking met Rösler Benelux kosteloos heeft schoongemaakt. De munten zijn gesorteerd en geteld, en de totale opbrengst is € 4.923,55. Een fantastisch bedrag!

 

Visje Gijs op z'n oude plek bij de Kanovijver. Foto uit souvenirfotoboekje jaren '70  Suggestie voor een andere "Papier-Hier" in de stijl van Visje Gijs
o Visje Gijs op zijn oude plek (ongeveer waar nu Inca Gijs te vinden is), en een suggestie van Pieck voor nog een "Papier-hier" in de serie waarvan we alleen Visje Gijs in het park zijn gaan zien.

Onder Efteling-liefhebbers heeft de mooie Wensbron een legendarische status als alternatief adoratieobject in de tijden wanneer het park weer eens gebukt gaat onder buitensporig fangedrag voor de één-of-andere entertainmentact. Waar Rode-Neuzenreisfans en Efteling-on-Iceverslaafden hun liefde voor hun performers luidruchtig en opvallend ten toon spreiden in het park en op Internet, trekt de beschaafde en bij die gelegenheid zelfverklaarde Wensbron-fan zich rustig terug op de stenen bankjes rond het ronde vijvertje om aldaar de wispelturigheid van het Efteling-liefhebberijschap te overpeinzen. Het moet gezegd worden: de landschappelijk fraaie omgeving van de bron maakt het er niet minder aangenaam op.

 
Bronnen
Gedrukte bronnen
“Kroniek van een Sprookje” – Vanden Diepstraten, 2002
"Het Sprookje van de Efteling" – Venmans, 1962
"KNMH 110 Jaar" – Aart Camijn, Erasmus Universiteit Rotterdam
"Encyclopedie van de Muziek" – Redactie Elsevier, 1956
Oude souvenirfotoboekjes de Efteling 1972 - heden

Met dank aan...
Nils Vissenberg en E.A.H. voor het aanleveren van enkele historische foto's van de Gondoletta.
 
Digitale bronnen
“Wikipedia” – Wikipedia redacteuren, 2006
De archieven van Wonderchat en Eftelist, 1998 - heden
 
Romantische avondsferen op de Siervijver  -|- Foto: Bram Elstak © het WWCW 2006
       
       
Pagina 1 Pagina 2 Pagina 3 Pagina 4