Was het u reeds bekend dat...

...volgens verschillende insiders de schoentjes de meest gestolen voorwerpen uit het park zijn? De schoenmaker van dienst, die inmiddels alweer met pensioen is, maakte daarom altijd een heleboel extra schoentjes. In 2005 heeft de Efteling twee schoentjes aan Themepark.nl geschonken, zodat deze konden worden geveild voor Villa Pardoes.

De oude dame is boos als ze de rode schoentjes ziet waar Karen mee naar huis gekomen is. "Daar kun je niet mee naar de kerk," zegt de dame haar, maar wanneer Karen zich 's zondags aan het kleden is om naar de kerk te gaan, kan ze het toch niet laten om haar rode balschoentjes aan te trekken. Bij de kerk ontmoet ze een oude soldaat, die haar zegt dat haar schoenen helemaal niet geschikt zijn om de kerk mee binnen te gaan. "Eigenlijk moeten ze dansen," mompelt de geheimzinnige soldaat, "voor eeuwig en altijd, want dansschoentjes, dat zijn het!" Maar Karen trekt zich niets aan van wat de soldaat heeft gezegd, en stapt de kerk in.

Vanzelfsprekend verneemt ook de oude dame wat er gebeurd is. Ze wil Karen vermanen, maar Karen is weg... naar het dansfeest in het dorp. En daar loopt het fout: wanneer Karen begint te dansen, kan ze niet meer ophouden. Het lijkt wel alsof het niet haar voeten zijn die dansen, maar de schoentjes zelf! Ze blijven maar dansen, zonder ophouden, ook wanneer het dansfeest alweer lang voorbij is. Karen moet blijven dansen en kan niet anders dan de betoverde schoentjes volgen. Zo brengen de dansende schoentjes Karen het hele land door. Na een heel lange tijd ontmoet ze een beul, die als twee druppels lijkt op de soldaat die ze bij de kerk heeft gezien. "Help me, beul," smeekt Karen, "ik ben ijdel geweest, ik heb mijn lesje wel geleerd. Verlos me van de rode schoentjes, zodat ik terug kan naar de oude dame." De beul hakt met zijn betoverde bijl de riempjes van de schoentjes los, zodat Karen aan de schoentjes kan ontsnappen. En de schoentjes? Die dansen verder, de wereld door...

De oorsprong van het sprookje
‘De Rode Schoentjes’ werd geschreven door de Deense schrijver Hans Christiaan Andersen (1805-1875) en gepubliceerd in zijn zevende verzameling sprookjes. Het verhaal is, in tegenstelling tot de meeste sprookjes in het Sprookjesbos, geen volkssprookje maar een door Andersen zelf verzonnen verhaal. In de loop van zijn leven publiceerde hij 156 sprookjes die hij steeds in kleine bundels van vier uitgaf. Zijn bekendste sprookjes zijn onder andere ‘Het Lelijke Jonge Eendje’, ‘De Chinese Nachtegaal’, ‘De Zeemeermin’ en ‘De Nieuwe Kleren van de Keizer’.

Andersens oorspronkelijke versie is echter een stuk wreder dan de versie die in het Sprookjesbos verteld wordt: in Andersens oorspronkelijke verhaal hakt de beul Karens voeten af. Daarna maakt hij houten voeten voor haar, geeft haar krukken en leert haar een psalm, de psalm die zondaars altijd zingen. Ze wil terug gaan naar de oude dame, maar overal volgende de rode schoentjes haar. Uiteindelijk valt ze huilend neer en smeekt God om haar te helpen. Om dat moment daalt een engel neer uit de hemel, waar God haar vergiffenis schenkt. Het sprookje eindigt met de tragische zin: "Haar ziel vloog op de zonnestralen naar God, en daar was niemand die naar de rode schoentjes vroeg." Deze versie werd echter ongeschikt gevonden voor het Sprookjesbos en daarom valt nu een veel lieflijker verhaal te horen bij de dansende schoentjes, met een gelukkig einde. In het voorwoord tot "Sprookjes van de Efteling" geeft Martine Bijl zelf toe dat ze het verhaal ― "met schroom" ― geheel heeft herschreven: "De ware Andersen-liefhebber zal in mijn bewerking van ‘De Rode Schoentjes’ weinig terugvinden van het originele verhaal. Hij heeft het volste recht mij daar boos op aan te kijken, maar de donkere dreiging van schuld en wrake die de sfeer in dit sprookje bepaalt, viel voor mijn gevoel ― in déze selectie ― wat uit de toon."

Andersen schreef de meedogenloze en puriteinse basis van het sprookje toe aan een gevoel van schuld en schaamte uit zijn eigen jeugd, waarin hij meer gaf om een paar nieuwe mooie laarsjes dan de begrafenis waarnaar hij ze droeg. ‘De Rode Schoentjes’ lijken echter niet alleen een verwijzing te zijn naar ijdelheid, maar ook naar normale sensualiteit. Het sprookje straft ook dit laatste genadeloos af.

Het sprookje in de Efteling
Het sprookje heet in de Efteling niet ‘De Rode Schoentjes’, maar wel ‘De Dansende Schoentjes’. Zo staat het althans te lezen op het metalen bordje dat onder de dansvloer is bevestigd. Wie de officiële Sprookjesbosroute volgt, komt bij ‘De Rode Schoentjes’ net na Kapitein Gijs en net voor de Trollenkoning. Wie het Sprookjesbos echter inwandelt via de ingang aan de Pardoes-promenade komt meteen bij dit sprookje uit. De uitbeelding van dit sprookje is eenvoudig maar doeltreffend, en alhoewel alleen de allerkleinsten het geheim achter de sierlijk dansende schoentjes niet kennen, blijven de perfect op de maat van de muziek bewegende balschoentjes elke dag weer honderden bezoekers fascineren en begoochelen.

Bij een afbrokkelende muur, onder een Pieckeriaans afdak, dansen op een glanzende dansvloer de twee schoentjes dankzij een ingenieus systeem van twee door schijven voortbewogen magneten. Peter Reijnders bedacht het mechanisme in het begin van de jaren vijftig, en alhoewel het sindsdien verschillende keren werd gemoderniseerd, is de Efteling steeds trouw gebleven aan het oorspronkelijke principe zoals het in 1953, een jaar na de opening van het Sprookjesbos, aan het publiek werd voorgesteld. Vooraleer de schoentjes beginnen te dansen, vertelt Wieteke van Dort het verhaal. De muziek waarop de schoentjes zich voortbewegen is de "Klompendans" van Jan van Oort, die voor de CD's Muziek van de Efteling en Wonderlijke Muziek van de Efteling door Ruud Bos in een moderne versie werden heropgenomen en waarvan je de originele versie uit het Sprookjesbos terugvindt op Efteling-CD 1. In het begin van de jaren negentig stond een houseversie van dit Efteling-wijsje in de hitparade, die zelfs een sample van Wieteke van Dort bevatte. Het zou de eerste worden in een hele reeks van Efteling- housemelodieën (later zouden nog onder meer Villa Volta en het Carnaval Festival volgen).

Het sprookje van ‘De Rode Schoentjes’ is door de Efteling uitgebracht op de CD als hoorspel op Sprookjes van de Efteling ― deel 3 (CNR 100.390-2). Het verhaal, zoals het in het Sprookjesbos wordt verteld, vind je terug op Efteling-CD 1. In het Sprookjesboek van Anton Pieck en Martine Bijl is het sprookje eveneens opgenomen. De Sprookjesshow rond Hans Christian Andersen, die vanaf de lente van 2005 in het Efteling-theater stond, sloot af met dit sprookje. In de TV-serie “Sprookjes” is het te vinden op de eerste DVD. De meeste scènes van het sprookje spelen zich hierin af op het plein voor het Efteling-theater.