I have the simplest tastes. I am always satisfied with the best.
— Oscar Wilde

ls een waar sjibbolet van het Nederlanderschap begint menig gezin het dagje Efteling met een kop koffie. De kinderen wiebelen ongeduldig en onbegrijpend heen en weer op hun terrasstoelen terwijl vader en moeder al slurpend aan het bruine goedje de parkplattegrond bestuderen. Hoofdschuddend bekritiseren ze de zojuist betaalde entreeprijs; een hele aderlating voor de huishoudportemonnee!

Gelukkig is de financiele zielenpijn snel genezen als de vrolijke klanken van het draaiorgel en het hongerige gesmeek van Holle Bolle Gijs de gedachten terug doen waaien naar lang vervlogen tijden. "Toen kostte koffie hier nog vijftig cent", maar klaagde Jan en alleman precies even veel.

Bovengenoemde scenario speelt zich tegenwoordig vaak af op het terras van het Witte Paard, bij de Octopus aan de Pardoes-promenade, of achter het Spookslot nabij Jonas. Een enkele keer, als onder invloed van zomerse drukte zelfs Theaterrestaurant 'Applause' al vroeg de deuren opent, vinden we het zich telkenmalen herhalende tafereel ook al dichter bij de entree. Dé uitgelezen locatie voor het "welkomsbakkie" is er echter niet meer: de Smaeckmaker sloot haar deuren in 2001.

Het leek allemaal zo logisch; een groots opgezet masterplan voorzag in een fraaie entreepartij voor "De Wereld van de Efteling", met vlak daarachter een Uitpark dat qua bezoekbezetting de kadrering van een dagje Efteling zou moeten gaan vormen. Een kop koffie met Bossche Bol in de morgen; een luxe diner met reerug op een bedje van pastinaak, prei en schorsenering in de avond: Brabantse nachten zijn lang, en in de oorspronkelijke plannen van het parkbestuur al helemaal.

Eilazen; zoals de torens van de Notre Dame van Parijs — goede bedoelingen van gotiekfetishjist Violet-le-Duc ten spijt — nooit hun spits kregen, ontbrak het de uitvoering van het gebied rond wat "Het Huys van de Vijf Zintuigen" zou gaan heten ook aan fraaie detailafwerking. Wie de tekening van oud creatief directeur Ton van de Ven voor deze entreepartij opslaat in de Kroniek (overigens keurig uitgewerkt in perspectief), ziet sfeervolle muurtjes, krullerige panelen en natuurlijk de onmiskenmaar Venneriaanse fontein met bevallige rondborstige deerne als sculpturele bekroning. Maar bovenal toont de tekening parasols, die zonder twijfel wijzen op een voor het ochtendgloristisch koffieritueel zeer geschikt etablissement. Het heeft niet zo mogen zijn.

In plaats van in Carrara-marmer uitgevoerde rubensiaans gevormde sculpturen — binnen het korset van het Pieckeriaanse denken vast sowieso niet in de stijl van Van de Vens favoriete abstract-bronsgieter Henry Moore uitgewerkt — kreeg de omgeving van 's werelds grootste rieten dak een achenebbisj stuk bestrating en een meelijwekkend terrasje. Het geplande horecapunt was van de zijkant van het Huys verhuisd naar een locatie onder de achterste punt van het grote bouwwerk, en droeg vanaf de opening in 1995 de naam "Haantje de Voorste".

Deze naam geeft aanleiding tot twee aannames: dat men alhier kipgerechten kon kopen (correct), en dat het horecapunt voorop liep in het binnenbrengen van keiharde dukaten voor de parkkas (minder correct). Tiens, laat ons het voormalige winkeltje — naar goed WWCW-gebruik — eens miniteus in ogenschouw nemen.

Het tegelijk met souvenirwinkel 'De Laatste Graai' geopende horecapunt bestond uit een roestvrijstalen zelfbedieningscounter, met aan het einde een enkele kassa. Achter beige assortimentsklapdeuren en veel glas was het niet bijster boeiend wachten; een blik op de omgeving bracht ook slechts matig gedecoreerde glazen terrasafscheidingen en basale klapborden met een beschrijving van het assortiment. Kortom: het was niet direct het epitoom van Efteling-sfeer, maar dit was niet de enige oorzaak voor het gebrek aan omzet. Tijdens het grootste deel van de dag was het Dwarrelplein, zeker voor de komst van het Efteling-theater, immers maar een dode boel; profiteren van "de loop" kon het arme etablissement daardoor niet. Wat ook de reden voor het falen geweest moge zijn, zeker is wel dat zich al in 1996 een collectieve identiteitscrisis voordeed van de in het Huys gevestigde verkooppunten. 'De Laatste Graai' werd 'Efteldingen', en 'Haantje de Voorste' werd 'De Smaeckmaker''. Welhaast een ideale naam voor een plek om de ochtendkoffie te nuttigen, maar helaas: taalkundige kunsten bleken onvoldoende om het naderende tij te keren.

Tijdens de periode Beck kreeg de onderpresterende Smaeckmaker nog respijt, maar de meer op budgetbewaking en financiele rationaliteit gerichtte Olaf Vugts moet de begrotingstechnische sluitpost vanaf dag één een doorn in het oog geweest zijn. Niet geheel onbegrijpelijk was dan ook het besluit om de Smaeckmaker bij de start van het seizoen 2001 niet langer te openen.

De weinige vierkante meters van het horecapunt werden in de loop der tijd bij het magazijn van Efteldingen getrokken, en tot de nok toe volgestouwd met Laven en roze snoepkokers. De glazen terrasschermen werden ingezet bij Toko Pagode, en de klapborden gedumpt op een storthoop. Een roemloos einde voor een al even roemloos stukje Eftelingse horecageschiedenis. Passend, op een bepaalde manier bezien.

Er rest ons slechts een laatste prangende vraag: zou het ook zo gegaan zijn, als Ton's fontein wél geplaatst was? Als niet roestvrijstaal maar eikenhout de boventoon had gevoerd in dit horecapunt? Als "De Wereld van de Efteling" wat sneller tot stand was gekomen dan in het huidige tempo? Het blijft gissen, natuurlijk. Iets om fronzend te overdenken, wellicht onder het genot van een kop koffie, vroeg in de ochtend.

Periode 1995-2001  Categorie zelfbediening  Reden voor sluiting onderprestatie  Dichtsbijzijnde toiletten Huys van de Vijf Zintuigen

Een kleine greep uit het weinig ver(r)assende assortiment van de Smaeckmaker.	Altijd goed om Nederlanders te trekken... maar helaas, het heeft niet mogen baten...	De inspiratie voor een fascinerend onderschrift ontvalt ons ter plekke.