DE HISTORIE IN WOORD EN BEELD


 

oen het Café-Restaurant in 1953 in gebruik genomen werd, betekende dit ook het officiële startsein van de Efteling. In 1953 opende Professor Dr. J. E. de Quay — toen commissaris van de koningin in Noord-Brabant en later (1959 - 1963) zelfs premier van het land — het Sprookjespark en daarmee ook het restaurant. Hoewel de Efteling jaren later het jaar 1952, waarin de onofficiële opening van het Sprookjesbos plaats vond, als startdatum van haar activiteiten is gaan zien, is dit in wezen een vreemde keuze. Echte kenners vieren dus in 2003 gewoon stiekem weer een keer een jubileum, maar dan nu écht. Het Café-Restaurant was ten tijde van de opening één van de allergrootste restaurants van Nederland. Het stond binnen korte tijd in binnen- en buitenland goed bekend en genoot een zekere status. "Als gewoon mens liep je daar echt niet zomaar naar binnen" vertelde een Efteling-medewerker het WWCW onlangs nog. Wij kunnen ons dat goed voorstellen. Het witte gebouw aan het water, alhoewel momenteel niet meer zo hypermodern als toen, straalt een zekere klasse en chiqueheid uit. Hoewel in de loop der jaren aan de buitenkant nogal wat vervelende overkappinkjes zijn toegevoegd en men tijdens de Winter-Efteling zonder schroom een lelijke plastic tent erbij plaatst, is tenminste een deel van de klasse van toen nooit verdwenen. De grote ramen op het zuiden, de ruime dakterassen; allen dragen ze bij aan de totaalindruk.   In de loop der jaren is het Café-Restaurant in een aantal opzichten veranderd. Flinke verbouwingen veranderden het intereur verschillende keren (met uitzondering van de toiletgroep op de begane grond), maar spaarden het exterieur voor een groot deel. Het is zonder twijfel het complex met de meest verwarrende naamgeving van het hele park geworden. Namen als de Veranda, Cameleon, Vermeerrestaurant, Ballonvaarder, Florant, Globetrotter, Vogel-Rokrestaurant en Wolkenvaarder worden door slechts een enkeling uit elkaar gehouden en in de juiste chronologische volgorde gezet. In 'Het Sprookje van de Efteling' dat in 1962 verscheen neemt Bob Venmans de lezer onder andere mee op een wandeling door het restaurant dat op dat moment bijna haar tiende verjaardag viert. We hebben de integrale tekst over het Café-restaurant uit dit alleraardigste boekwerkje hieronder weergegeven. Direct na Venmans' tekst volgt een jaartallenoverzicht van het Café-restaurant. Hierin is de geschiedenis van het complex van 1953 tot heden na te lezen.   Uit "Het Sprookje van de Efteling" Bob Venmans, Elsevier, 1962 Zwemmen maakt hongerig en daar wordt in het restaurant van de Efteling op gerekend. Als je er voor zorgt vanuit het zwembad de zon in je rug te houden, loop je daar recht op af, ditmaal lang de oostelijke zijde van het vogelmeer. Het fraaie witte gebouw werd bijzonder harmonieus in het landschap geplaatst, met alle ramen, balkon- en oeverterrassen gericht op het zuiden. Daardoor werd bereikt dat je van bijna iederen tafel genieten kunt van het mooie uitzicht op het meer, de smalle waterval en het blauwe silhouet van de dennenbossen aan de horizon. Komend door de hoofdingang vinden we links de garderobe en rechts de zonnige restaurantzaal, met de gezellige makkelijke stoelen rond de smetteloos gedekte tafels. De keuken is onder fijnproevers in geheel Europa beroemd en de chef-kok is al dikwijls uit zijn domein gehaald om na afloop van een diner of feestbanket een welverdiende hulde in ontvangst te nemen. Dat domein bestaat uit vier keukens, de warme-, de koude-, de groenten- en de afwaskeuken, die zijn voorzien van moderne hygiënische apparatuur met een diepvries- en koelinstallatie, reusachtige afwasmachines en gekoelde werkbanken. Wie bedenkt dat er in de zes zomermaanden gemiddeld zo'n 800.000 gasten moeten worden bediend begrijpt de noodzaak van deze machtige installaties; én van de geweldige hoeveelheden servies, want een diner van 1000 personen is geen zeldzaamheid en bij vijf gangen worden dan 5000 borden en 9000 stuks bestek gebruikt. Dat hiervoor afzonderlijke magazijnen zijn ingericht, waar ook het glaswerk, het linnengoed en de papierwaren worden opgeborgen, wordt ons nu wel duidelijk. Ook dat in de koel- en voorkoelkelders zo'n 40.000 blikken conserven staan opgeslagen. En gezien de omzetsnelheid is het dan toch nog nodig dat dagelijks een grote trailer de vooraden komt aanvullen! De gerenommeerde wijnkelder geniet de speciale aandacht van de direkteur, de heer Diender. 4000 flessen wijn in een rijke sortering vinden daar hun plaats, afgezien nog van de likeuren en de limonades. Die limonade is overigens een hoofdstuk apart voor wie bedenkt dat ruim 200.000 flessen per seizoen de bufetten passeren, nog afgezien van de duizenden liters limonadesiroop. Biedt het charmante restaurant-à-la-carte plaats aan 100 personen, de grote cafézaal daarachter, die ook als petit-restaurant dienst doet, kan gemakkelijk 500 personen bevatten, niet meegerekend de sfeervolle Brabantse koffiekamer linksachter in de hoek. Als u de trap oploopt zal u blijken dat dit nog maar een klein gedeelte van de capaciteit van het restaurant is, want op de bovenverdieping bevinden zich de grote panoramazaal voor 500 personen en kleinere zalen voor intieme festiviteiten. Hier vinden we ook de toegang tot de riante balkonterrassen waar, samen met de gedeeltelijk overdekte oeverterrassen langs het meer, plaatsruimte is voor 700 gasten. Geen wonder dat alleen in het café-restaurantbedrijf van De Efteling in het seizoen al 125 mensen werken. Een specialiteit van het restaurant is de Brabantse Koffietafel, die geserveerd wordt met een Brabants servies, maar zonder vorken of servetten, ook al liggen dan hier en daar de gemeenschappelijke blauwe handdoeken op tafel. De reconstructie van deze authentieke streekmaaltijd kwam tot stand met behulp van oude Brabantse receptenboeken, gesprekken met oude streekbewoners en gegevens van het Bureau voor Volkenkunde. Het resultaat is een verrukkelijk maal met boerenmik, roggebrood, rozijnenmik, bestellen, mikkemannen, peperkoek, goeie bôter, vette kêes, éijer, gekôkte ham, raauwe ham, boere metworst, vlees van 't kalf ('n bietje zurig en meê dril), stroop, honing, jam, kaauw spekvet, koffie, warme melk en kandijkluntjes. En de prijs?... Fl 3,75 en 'meê 'n brandewijntje méé suijker d'r beij' 4,-. Geen wonder dat er jaarlijks meer dan 100.000 Brabantse koffietafels geserveerd worden. Als we de trappen van het restaurant afdalen zijn we voldoende gesterkt om onze wandeling voort te zetten...         Jaartallenoverzicht Op basis van informatie van Gniletfe, met aanvulling van het WWCW 1953 Het Café-Restaurant is af en opent haar deuren voor het publiek. Eveneens in dit jaar wordt de Efteling door Professor Dr. J. E. de Quay officieel geopend.     1955 Tijdens een lange vorstperiode besluit het bestuur van de Efteling om het park open te stellen zodat men kan schaatsen op de siervijver. Het café-restaurant aan deze vijver dient als sfeervol decor voor deze winteropenstelling en haar terrassen als ideale plek voor hen die slechts komen kijken.     1976 Het personeel schenkt de Efteling een sierlijke fontein voor in de siervijver. Deze is prachtig zichtbaar vanaf de terrassen van het Café-restaurant. Helaas is de fontein tegenwoordig verworden tot een eenvoudige borrelbron.     1980 De dienstruimtes van het Café-Restaurant worden flink uitgebreid.     1981 De Gondoletta vaart voortaan haar rondjes door de siervijver, wat het uitzicht vanuit het Café-Restaurant over de grote watervlakte nog sfeervoller maakt.     1984 Het Carnaval Festival opent de kleurige deuren aan het Noordplein. De uitgang van de attractie sluit aan op het Café-Restaurant. Ook word in dit jaar het spoortraject verlengd naar een volledige ronde, waardoor de Stoomtrein voortaan over een 75 meter lange brug over de siervijver niet ver van het Café-Restaurant langskomt.     1988 Dit jaar zijn er flinke veranderingen aan het Café-Restaurant. Er komt een glazen aanbouw met de naam Cameleon (de tegenwoordige Florant) en een terras aan deze kant van het gebouw met op de glazen omheining daarvan silhouetjes van Jokie de Prrretneus. Het grote groepsrestaurant in het Café-Restaurantcomplex heet voortaan 'Veranda'. De Efteling komt met deze verbouwingen (die in totaal 2,2 miljoen gulden kosten) in de problemen doordat ze begonnen is zonder de juiste procedures te hebben doorlopen. De verbouwingen worden daarom enige tijd stilgelegd. Ook geeft Monsieur Cannibale vanaf dit jaar een exotische sfeer aan het Noordplein. De klanken van het welbekende liedje galmen tot de komst van het dak op de attractie in 2002 ruim een decennium lang over het plein.     1990 In verband met het Russische themajaar dat het park dit jaar hanteert, word een Russich torentje op de ingang van het Café-Restaurant geplaatst. Restaurant de Cameleon doet zijn naam eer aan met de wisselende jaarthema's die het restaurant steeds een ander uiterlijk en een andere menukaart geven.     1991 Het thema van dit jaar is: "fifties". Een rose Cadillac op de entree van het restaurant sluit hier bij aan. Ook het interieur van het Café-Restaurant krijgt een jaren '50-aankleding.     1993 Er wordt een houten dakje op de entree van het restaurant geplaatst in verband met het themajaar "Hongarije".     1994 Ouders die op de terrassen van het Café-Restaurant wat eten of drinken kunnen hun koters voortaan laten spelen in 'de Kleuterhof', een kleuterspeeltuin gelegen tegen het restaurant. Het geheel is ontworpen door Henny Knoet. Het thema van de Cameleon is vanaf nu een aantal jaren "Circus". De naam op de entreeoverkapping is hierop aangepast ("Efteling-circusrestaurant") en binnen is een aantal circusattributen geplaatst. Ook is de kaart hierop aangepast.     1997 De Panoramazaal (gelegen op de eerste verdieping van het Café-Restaurant) wordt verbouwd tot een ruimte voor het Famillie Vermeer Diner Theater, een heuse dinershow rond deze gastvrije familie. De naam 'Vermeerrestaurant' plakt men hierop. Ook het groepsrestaurant (eerst "Veranda") krijgt de naam "Vermeer". Het dak van het Café-Restaurant wordt onder handen genomen. Ook wordt de opkamer van het Café-Restaurant verbouwd tot café voor bedrijfsfeesten. De Kleuterhof krijgt betegeling.     1998 In verband met de komst van Vogel Rok worden er grootse aanpassingen aan het Noordplein gedaan; zo is de uitgang van Carnaval Festival niet langer verbonden met het Café-restaurant. De uitgang van Vogel Rok komt ongeveer op de plek van de vroegere uitgang van het Carnaval Festival. Het groepsrestaurant (De Veranda, Vermeer) is voortaan als zelfbedieningsrestaurant "Vermeer" voor iedereen toegankelijk (dus niet meer exclusief voor groepen).     2000 Voor één jaar heet het zelfbedieningsrestaurant "Vermeer" van het Café-restaurantcomplex, dat voorheen het groepsrestaurant De Veranda was, "Vogel-Rokrestaurant".     2001 Grote verbouwingen aan vrijwel het hele complex. Het Café-Restaurant zal voortaan, geheel in stijl met het Reizenrijk waarin het zich bevindt, 'Ballonvaarder' heten. Het zelfbedieningsrestaurant dat vroeger groepsrestaurant de Veranda was (en daarna nog even "Vermeer" en "Vogel Rok-restaurant" heette), heet nu Globetrotter. De Cameleon heet nu Florant. De Panoramazaal (Vermeerrestaurant) gaat als Wolkenvaarder door het leven. Café Havenzicht, dat nu zo'n beetje onderdeel is van de Globetrotter blijft zo heten. Het bouwsel op het terras van de Florant draagt voortaan (vanaf 30 april) de naam "Het Noorderlicht", een naam bedacht door vakantiekracht Thijs Burgerhout, en men verkoopt daar voortaan schepijs.     2002 De Kleuterhof krijgt een eigen Holle Bolle Gijs: Nijltje in het Teiltje, alias Hippo. Ook verhuist het Korfje naar de Kleuterhof om daar als snoepwinkeltje annex entreehokje dienst te doen. Tijdens de WInter-Efteling verkoopt het Noorderlicht onder andere erwtensoep.     2003 De Globetrotter krijgt dit jaar een ultra-Knoeteriaanse afruimband, compleet met afbeeldingen van Pardoes en zijn gade, mysterieuze muziek en twinkeleffecten.     2006 De Florant krijgt een heel nieuw horecaconcept, waarbij het serveren van eten in een kom centraal staat. De naam die het park hiervoor bedenkt is "Kom eten", wat zowel als gebod en beschrijving gelezen kan worden. Tegelijk krijgt de Florant een enigszins vernieuwd, opener interieur en nieuw meubilair met fraaie houten stoelen (compleet met Efteling-E op de rug)     2007 "Kom eten", het concept van de Florant, heet voortaan "Welkom".     Foto's afkomstig uit "Het Sprookje van de Efteling"

Terug naar de bespreking van: